Trong bóng đá, 90 phút thi đấu chính thức đôi khi là không đủ để phân định thắng thua, đặc biệt là ở những trận đấu loại trực tiếp (knock-out) có tính chất quyết định. Đó là lúc những khoảnh khắc nghẹt thở mang tên hiệp phụ xuất hiện. Đây là giai đoạn mà mọi toan tính chiến thuật, thể lực và bản lĩnh của cầu thủ được đẩy lên đến đỉnh điểm, tạo nên những câu chuyện vinh quang hay tiếc nuối khó quên, khắc sâu vào lịch sử môn thể thao vua.
Bạn đã từng thắc mắc hiệp phụ là gì, luật lệ của nó ra sao, và tại sao nó lại có sức hút mãnh liệt đến vậy? Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về những phút định mệnh này, từ định nghĩa cơ bản đến các quy định chi tiết của IFAB/FIFA (Hội đồng Liên đoàn Bóng đá Quốc tế và Liên đoàn Bóng đá Thế giới), những bàn thắng đi vào lịch sử và tác động sâu sắc của hiệp phụ đến tâm lý và thể lực cầu thủ. Bài viết này từ nguồn mm88 sẽ giúp bạn khám phá để hiểu rõ hơn về một trong những yếu tố làm nên vẻ đẹp khó cưỡng của bóng đá!
Hiệp phụ là gì và khi nào giai đoạn này được áp dụng?
Hiệp phụ (tiếng Anh: Extra Time hoặc Overtime) là khoảng thời gian thi đấu bổ sung được áp dụng trong các trận đấu bóng đá loại trực tiếp khi tỷ số vẫn hòa sau 90 phút thi đấu chính thức. Mục đích cốt lõi của hiệp phụ là để hai đội có thêm 30 phút nữa để cố gắng phân định thắng thua trên sân cỏ, trước khi phải đi đến loạt sút luân lưu đầy may rủi và ít yếu tố kiểm soát hơn.
Theo Luật Bóng đá (Laws of the Game), hiệp phụ là một phần tùy chọn và chỉ được áp dụng khi các quy tắc của giải đấu yêu cầu phân định đội thắng cuộc. Nó là phần mở rộng của trận đấu chính thức, nơi tất cả các quy tắc tiêu chuẩn (việt vị, phạm lỗi, v.v.) vẫn được giữ nguyên.
Các giải đấu thường xuyên áp dụng hiệp phụ:
- Các vòng loại trực tiếp của World Cup, Euro, Copa America và Asian Cup.
- UEFA Champions League và Europa League (tại các vòng loại trực tiếp, đặc biệt là sau khi luật bàn thắng sân khách bị bãi bỏ).
- Các giải đấu cúp quốc gia lớn (ví dụ: FA Cup, Cúp Nhà Vua Tây Ban Nha, DFB-Pokal) ở các vòng đấu quyết định và chung kết.
Hiệp phụ không được sử dụng trong các trận đấu vòng bảng của các giải đấu quốc tế, các trận đấu league thông thường (VĐQG), hoặc các trận đấu giao hữu, nơi kết quả hòa là kết quả cuối cùng của trận đấu.
Thời lượng và luật thay người trong hiệp phụ: Các quy định cập nhật
Các quy định về thời lượng, nghỉ giữa hiệp và luật thay người trong hiệp phụ được IFAB/FIFA quy định cụ thể và đã có những điều chỉnh đáng kể trong những năm gần đây nhằm đảm bảo tính công bằng và sức khỏe cầu thủ.
Thời lượng và quy tắc nghỉ giữa hiệp
- Thời lượng: Hiệp phụ được chia thành hai hiệp, mỗi hiệp kéo dài 15 phút (Hiệp phụ 1 và Hiệp phụ 2). Như vậy, tổng cộng có 30 phút thi đấu bổ sung (cộng với thời gian bù giờ nếu có).
- Nghỉ giữa hiệp:
- Giữa 90 phút chính thức và Hiệp phụ 1: Các cầu thủ có một khoảng thời gian nghỉ ngắn (thường khoảng 5 phút) để các HLV đưa ra chỉ đạo chiến thuật, cầu thủ hồi phục năng lượng nhanh chóng và uống nước.
- Giữa Hiệp phụ 1 và Hiệp phụ 2: Các cầu thủ sẽ có một khoảng nghỉ rất ngắn (thường không quá 1 phút) để đổi sân. Đây chỉ là khoảng thời gian đổi vị trí, không có thời gian nghỉ ngơi hoặc thay đồ dài.
Luật thay người: Thay đổi quan trọng nhất
Quy định về thay người đã có sự thay đổi mang tính cách mạng, đặc biệt là sau đại dịch COVID-19, và đã được IFAB chấp thuận áp dụng vĩnh viễn:
- Số quyền thay người cơ bản: Hiện tại, hầu hết các giải đấu lớn cho phép các đội sử dụng 5 quyền thay người trong suốt 90 phút chính thức (thực hiện tối đa trong 3 lần dừng trận đấu, chưa kể giờ nghỉ giữa hiệp).
- Quyền thay người bổ sung trong hiệp phụ: Các đội được phép thực hiện thêm 1 quyền thay người nữa (quyền thay người thứ 6) khi trận đấu bước vào hiệp phụ.
- Sử dụng quyền thay người còn lại: Nếu một đội chưa sử dụng hết 5 quyền thay người trong 90 phút chính thức, họ vẫn có thể sử dụng số quyền còn lại (ví dụ: còn 2 quyền) cộng với quyền thay người bổ sung trong hiệp phụ (tức là có tổng cộng 3 quyền thay người có thể sử dụng).
Việc tăng quyền thay người này là một quyết định chiến lược, giúp các HLV có thể làm mới đội hình, giảm tải cường độ thi đấu cho các cầu thủ kiệt sức và đối phó tốt hơn với nguy cơ chấn thương cơ bắp do mệt mỏi cực độ.
Phân biệt hiệp phụ với luân lưu và các hình thức phân định thắng thua khác
Mặc dù cả hiệp phụ và đá luân lưu đều là các phương pháp để phân định thắng thua, nhưng chúng khác nhau hoàn toàn về bản chất và trình tự áp dụng trong một trận đấu loại trực tiếp. Cụ thể được những người quan tâm MM88 đăng nhập được biết:
Sự khác biệt cơ bản
| Yếu Tố | Hiệp Phụ (Extra Time) | Đá Luân Lưu (Penalty Shoot-out) |
|---|---|---|
| Bản chất | Phần mở rộng của trận đấu bóng đá (vẫn chơi bóng). | Thủ tục riêng biệt để phân định thắng thua (không phải chơi bóng). |
| Quy tắc áp dụng | Áp dụng đầy đủ các luật thi đấu (việt vị, phạm lỗi, ném biên, v.v.). | Chỉ áp dụng luật đá 11m (người sút và thủ môn). |
| Mục tiêu | Ghi bàn hợp lệ để trực tiếp thay đổi tỷ số và kết thúc trận đấu. | Ghi bàn từ chấm phạt đền để quyết định đội chiến thắng bằng tỷ số luân lưu. |
| Thời điểm | Khi hòa sau 90 phút chính thức. | Khi vẫn hòa sau cả 90 phút chính thức và 30 phút hiệp phụ. |
Luật bàn thắng sân khách và Hiệp phụ
Một thay đổi lớn khác là việc UEFA (Liên đoàn Bóng đá châu Âu) đã chính thức bãi bỏ luật bàn thắng sân khách (Away Goals Rule) từ mùa giải 2021/2022 trong các giải đấu cấp câu lạc bộ. Điều này có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệp phụ:
- Trước đây, nếu hai đội hòa nhau với cùng số bàn thắng sân khách, đội có nhiều bàn thắng sân khách hơn sẽ thắng.
- Hiện tại, nếu tổng tỷ số hòa sau hai lượt trận, trận đấu sẽ chuyển thẳng sang hiệp phụ, bất kể số bàn thắng sân khách của mỗi đội. Điều này đã làm tăng đáng kể số trận đấu phải bước vào hiệp phụ ở các vòng loại trực tiếp của Champions League và Europa League, tăng thêm tính kịch tính cho giải đấu.
Những bàn thắng và khoảnh khắc huyền thoại trong hiệp phụ
Hiệp phụ là nơi chứng kiến nhiều khoảnh khắc lịch sử, những bàn thắng thay đổi số phận và định hình huyền thoại. Áp lực khổng lồ trong những phút này khiến bàn thắng trở nên quý giá hơn bao giờ hết:
- World Cup 2014 – Đức vs Argentina: Phút 113, tiền đạo trẻ Mario Götze nhận đường chuyền tinh tế từ André Schürrle, khống chế bằng ngực và dứt điểm hiểm hóc, ghi bàn thắng duy nhất giúp Đức đánh bại Argentina 1-0. Đây là bàn thắng quyết định mang về chức vô địch thế giới thứ tư cho Đức, và được coi là một trong những bàn thắng chung kết World Cup đẹp nhất lịch sử.
- Euro 2016 – Bồ Đào Nha vs Pháp: Sau khi siêu sao Cristiano Ronaldo phải rời sân sớm vì chấn thương, tiền đạo Eder đã trở thành người hùng bất ngờ ở phút 109 với một cú sút xa chân phải đầy uy lực, giúp Bồ Đào Nha đánh bại chủ nhà Pháp 1-0 trong hiệp phụ để lần đầu tiên đăng quang Euro.
- Chung kết Champions League 2014 – Real Madrid vs Atletico Madrid: Mặc dù Sergio Ramos gỡ hòa ở phút bù giờ 90+3, nhưng chính các bàn thắng trong hiệp phụ của Gareth Bale, Marcelo và Cristiano Ronaldo (ghi từ phút 110 đến 120) đã giúp Real Madrid bùng nổ, giành chiến thắng 4-1 và hoàn tất giấc mơ ‘La Décima’ (chức vô địch C1/Champions League thứ 10) sau 12 năm chờ đợi.
- World Cup 2022 – Argentina vs Pháp: Trận chung kết được xem là vĩ đại nhất lịch sử. Sau khi hòa 2-2 ở 90 phút, Lionel Messi ghi bàn nâng tỷ số lên 3-2 ở phút 108. Dù sau đó bị gỡ hòa 3-3, nhưng khoảnh khắc Messi đưa Argentina vươn lên trong hiệp phụ là cột mốc kịch tính tột độ, dẫn đến loạt luân lưu đầy cảm xúc.
Những bàn thắng này chứng minh rằng hiệp phụ không chỉ là phần kéo dài trận đấu, mà là nơi định đoạt vinh quang và tạo ra những khoảnh khắc bất tử.
Tác động thể lực và chiến thuật của 30 phút hiệp phụ
Việc phải thi đấu thêm 30 phút trong hiệp phụ có tác động rất lớn đến cả thể lực, tâm lý và chiến thuật của các đội. Khoảng thời gian này là một thử thách sống còn đối với thể chất con người:
Tác động lên thể lực và sức khỏe cầu thủ
- Kiệt sức: Mức độ mệt mỏi tăng cao đột ngột, làm suy giảm nghiêm trọng tốc độ, sức bền và khả năng tư duy nhanh của cầu thủ. Nồng độ glycogen trong cơ bắp cạn kiệt.
- Nguy cơ chấn thương: Nguy cơ chấn thương cơ bắp (ví dụ: chấn thương gân kheo) tăng lên đáng kể do cơ thể bị vắt kiệt sức và mất nước nghiêm trọng.
- Giảm khả năng ra quyết định: Mệt mỏi về thể chất dẫn đến mệt mỏi về tinh thần, khiến các cầu thủ dễ mắc sai lầm trong việc chuyền bóng, chọn vị trí và ra quyết định.
Tác động lên chiến thuật thi đấu
- Chơi phòng thủ/Phản công: Các đội thường chuyển sang lối chơi thận trọng hơn, ưu tiên giữ vững thế trận và tránh sai lầm, chờ đợi cơ hội phản công nhanh khi đối thủ đã xuống sức.
- Sự xuất hiện của khoảng trống: Khả năng pressing toàn diện giảm sút. Các tuyến có thể bị tách rời, và các khoảng trống bắt đầu xuất hiện nhiều hơn, đặc biệt là ở hành lang cánh.
- Khai thác cầu thủ vào sân thay người: Các HLV sẽ tìm cách khai thác điểm yếu thể lực của đối thủ bằng cách tung vào sân những cầu thủ có tốc độ, sức bền hoặc khả năng tạo đột biến tốt từ ghế dự bị (sử dụng tối đa quyền thay người bổ sung).
- Tâm lý quyết định: Những khoảnh khắc thiên tài cá nhân hoặc sai lầm nhỏ do áp lực tâm lý có thể định đoạt trận đấu. Đội nào giữ được sự tập trung và tinh thần chiến đấu cao hơn sẽ có lợi thế.
Chiến thuật của HLV và việc loại bỏ hiệp phụ ở một số giải đấu
Trong 30 phút hiệp phụ, vai trò của huấn luyện viên trở nên cực kỳ quan trọng, tương đương với một cuộc đấu trí căng thẳng trong thời gian ngắn nhất.
Cách HLV điều chỉnh đội hình và chiến thuật trong hiệp phụ
- Tận dụng quyền thay người bổ sung: Đây là công cụ quan trọng nhất. HLV thường sẽ dùng quyền thay người thứ 6 (hoặc quyền cuối cùng) để tung vào sân những cầu thủ có khả năng tạo đột biến, hoặc những người có kinh nghiệm/chuyên môn sút luân lưu để chuẩn bị cho loạt đấu súng.
- Thay đổi sơ đồ chiến thuật: Chuyển từ sơ đồ tấn công sang phòng ngự số đông hơn (ví dụ: chuyển từ 4-3-3 sang 5-4-1) hoặc ngược lại, mạo hiểm đẩy cao đội hình nếu nhận thấy đối thủ đã kiệt sức.
- Củng cố hàng phòng ngự: Nếu đội đang có lợi thế dẫn bàn hoặc muốn giữ vững thế trận để đá luân lưu, HLV có thể tăng cường hàng thủ bằng cách đưa vào một hậu vệ hoặc tiền vệ phòng ngự.
- Thúc đẩy tinh thần: HLV phải là người truyền lửa, giúp đội bóng giữ được sự tập trung và ý chí chiến đấu. Đôi khi, một lời khích lệ đúng lúc có sức mạnh hơn bất kỳ chiến thuật nào.
Trường hợp loại bỏ hiệp phụ (Skip Extra Time)
Trong một số giải đấu hoặc ở các giai đoạn cụ thể, hiệp phụ có thể bị loại bỏ và các đội sẽ chuyển thẳng sang loạt sút luân lưu 11m nếu tỷ số hòa sau 90 phút. Ví dụ điển hình là:
- Cúp Liên đoàn Anh (Carabao Cup/EFL Cup): Ở hầu hết các vòng đấu, nếu trận đấu hòa sau 90 phút, sẽ đi thẳng đến đá luân lưu mà không cần hiệp phụ. Điều này nhằm giảm tải lịch thi đấu dày đặc cho các câu lạc bộ hàng đầu.
- Các giải đấu trẻ, giải giao hữu, hoặc vòng loại giải đấu nhỏ: Để bảo vệ sức khỏe cầu thủ và giảm thiểu rủi ro chấn thương, các giải đấu này thường bỏ qua hiệp phụ.
Quyết định này thường do ban tổ chức giải đấu đưa ra dựa trên lịch thi đấu, thể trạng cầu thủ và mục tiêu của giải. Tuy nhiên, ở các giải đấu lớn, đặc biệt là vòng chung kết quốc tế, hiệp phụ vẫn luôn là một phần không thể thiếu để đảm bảo tính công bằng cao nhất.
Hiệp phụ là một phần không thể tách rời của bóng đá hiện đại, đặc biệt là trong các giải đấu loại trực tiếp. Nó không chỉ là phần kéo dài thời gian thi đấu, mà là một giai đoạn hoàn toàn mới mẻ, nơi giới hạn của thể lực và tinh thần cầu thủ được thử thách đến tột cùng, nơi những khoảnh khắc bùng nổ và định mệnh xuất hiện, biến một trận đấu bình thường thành một trận cầu kinh điển.
Đối với người hâm mộ, hiệp phụ mang đến sự hồi hộp, căng thẳng đến nghẹt thở và đôi khi là niềm vui vỡ òa hay nỗi buồn tột cùng. Các quy tắc đã được điều chỉnh, đặc biệt là luật thay người và bãi bỏ luật bàn thắng sân khách, nhằm tạo ra sự công bằng, bảo vệ cầu thủ, và tăng thêm tính kịch tính trong 30 phút đầy rẫy bất ngờ này.
Hy vọng rằng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về hiệp phụ là gì và những yếu tố xoay quanh nó. Dù bạn đang theo dõi các trận đấu tại World Cup, Champions League hay bất kỳ giải đấu nào khác, hãy cùng tận hưởng trọn vẹn từng phút giây kịch tính mà hiệp phụ mang lại – nơi vinh quang và nước mắt cùng tồn tại, tạo nên những câu chuyện bất hủ của bóng đá!
